شیمی فوم پلی یورتان فلکسیبل ⚗️

واکنش های شیمیایی عمومی:

شیمی فوم پلی یورتان فلکسیبل دارای دو واکنش است: واکنش “هسته زایی” و واکنش “ژل شدن”. تعادل ظریف بین این دو واکنش به منظور دستیابی به یک فوم با ساختار سلول باز پایدار و خواص فیزیکی خوب مورد نیاز است. موفقیت تجاری فوم های پلی یورتان را می توان تا حدی به کاتالیزورهایی نسبت داد که به کنترل دقیق این دو واکنش کمک می کنند. عدم تعادل بین این دو واکنش می تواند منجر به فروپاشی فوم، عیوب جدی و سلول هایی شود که زودتر از موعد باز شده یا اصلاً باز نمی شوند.

واکنش هسته زایی:

اولین مرحله از واکنش هسته زایی شامل واکنش یک گروه ایزوسیانات با آب برای تولید یک اسید کاربامیک ناپایدار حرارتی است که تجزیه می شود و آمین، دی اکسید کربن و گرما را ایجاد می کند. در مرحله دوم، گروه آمین تازه تشکیل شده با یک گروه ایزوسیانات دیگر واکنش می دهد که یک اوره جایگزین شده و گرمای اضافی تولید می شود. کل گرمای تولید شده از واکنش هسته زایی تقریباً ۴۷ کیلوکالری به ازای هر مول آب واکنش داده شده است. اگرچه برخی از عوامل فوم زای کمکی نیز معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین، از آن جایی که ایزوسیانات‌های معمولی که در تولید فوم استفاده می‌شوند، عملکردی هستند، بخش دوم واکنش هسته زایی به عنوان وسیله‌ای برای گسترش زنجیره‌ای گروه‌های آروماتیک مولکول‌های ایزوسیانات معمولی مورد استفاده برای تشکیل سگمنت‌های سخت خطی عمل می‌کند. با این حال، لازم به ذکر است که این طرح واکنش می تواند نقاط اتصال عرضی کووالانسی را نیز ایجاد کند که مولکول هایی با عملکرد بیشتر از دو، مانند دی اتانول آمین، به فرمول اضافه شوند. واکنش‌های ثانویه دیگری نیز وجود دارد که شامل تشکیل پیوندهای بیورت و آلوفانات می‌شود که می‌تواند منجر به تشکیل نقاط اتصال عرضی کووالانسی شود. در شکل گیری بیورت، یک اتم هیدروژن از اوره جانشین شده با یک گروه ایزوسیانات واکنش می دهد تا یک پیوند بیورت ایجاد کند.

شیمی فوم پلی یورتان فلکسیبل ⚗️
شکل ۱: مرحله اول واکنش هسته زایی
شکل ۲: مرحله دوم واکنش هسته زایی
شیمی فوم پلی یورتان فلکسیبل ⚗️
شکل ۳: تشکیل پیوند بیورت

واکنش ژل شدن:

واکنش ژل شدن که گاهی اوقات واکنش پلیمریزاسیون نیز نامیده می شود، شامل واکنش یک گروه ایزوسیانات با یک گروه الکلی برای ایجاد پیوند یورتان است، همانطور که در شکل ۴ نشان داده شده است. گرمای این واکنش تقریباً ۲۴ کیلوکالری به ازای هر مول یورتان تشکیل شده گزارش شده است. از آنجایی که فوم های پلی یورتان معمولاً از واکنش دهنده های چند عاملی (معمولا ایزوسیانات های دو عاملی و پلی ال های سه عاملی) استفاده می کنند، این واکنش منجر به تشکیل یک پلیمر متقاطع می شود. واکنش یک گروه یورتان با یک گروه ایزوسیانات برای تشکیل یک گروه آلوفانات، راه ممکن دیگری برای پیوند بیشتر پلیمر است که در شکل ۵ نشان داده شده است. در سیستم‌های کاتالیز نشده، این واکنش ناچیز شناخته می‌شود. همچنین، این واکنش معمولاً در شرایط کاتالیزوری که برای تولید فوم فلکسیبل استفاده می‌شود، مطلوب نیست. توجه به این نکته مهم است که هر دو طرح واکنش توصیف شده در بالا به طور همزمان اتفاق می‌افتند، و بنابراین کنترل نرخ نسبی این واکنش‌ها برای به دست آوردن یک فوم با ساختار سلولی پایدار و خواص فیزیکی خوب بسیار مهم است.

شیمی فوم پلی یورتان فلکسیبل ⚗️
شکل ۴: واکنش ژل شدن یا پیوند متقابل
شکل ۵: تشکیل پیوند آلوفانات

اگر واکنش هسته زایی در مقایسه با واکنش ژل شدن خیلی سریع انجام شود، منجر به باز شدن سلول‌ها قبل از ایجاد ویسکوزیته کافی برای ایجاد استحکام کافی در فوم می‌شود که منجر به فروپاشی فوم خواهد شد. از سوی دیگر، اگر واکنش ژل شدن سریعتر از واکنش هسته زایی باشد، ممکن است باعث ایجاد فوم با سلول های بسته شود که مطلوب نیست. سرعت نسبی واکنش جزء ایزوسیانات با سایر واکنش دهنده های فوم در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد در شرایط غیر کاتالیز شده در جدول ۱ ارائه شده است. این ها می توانند به عنوان راهنمایی برای انجام تنظیمات مناسب کاتالیزور برای دستیابی به تعادل مناسب بین دو طرح واکنش عمل کنند. آشنایی با دو طرح واکنش بالا برای ایجاد درک اساسی از مورفولوژی حالت جامد که در فوم های پلی یورتان فلکسیبل ایجاد می شود، کافی است. همانطور که توضیح داده شد، واکنش هسته زایی نه تنها به انبساط فوم کمک می کند، بلکه منجر به تولید سگمنت های سخت اوره می شود. واکنش ژل‌سازی به‌طور کووالانسی این سگمنت های سخت اوره را به سگمنت های پلی ال نرم پیوند می‌دهد. هنگامی که غلظت سگمنت های سخت از حد حلالیت وابسته به سیستم فراتر رود، سگمنت‌های سخت از هم جدا می‌شوند و چیزی را تشکیل می‌دهند که معمولاً به آن «ریز دامنه‌های اوره» می‌گویند. به دلیل ماهیت نامتقارن ایزوسیانات‌های مورد استفاده در تولید فوم، این ریز دامنه‌ها کریستالی نیستند، اما دارای نظم پاراکریستالی هستند.

شیمی فوم پلی یورتان فلکسیبل ⚗️
جدول ۱: واکنش ایزوسیانات ها با ترکیبات هیدروژن فعال
شکل ۶: نمایش شماتیک رفتار جداسازی فاز در فوم های پلی یورتان

علاوه بر این، در محتویات بالاتر آب (و در نتیجه در محتویات بالاتر سگمنت های سخت)، ریزدامنه‌های اوره به تجمع و تشکیل ساختارهای غنی از اوره بزرگ‌تر که معمولاً «گلوله‌های اوره» یا «توده‌های اوره» نامیده می‌شوند، شناخته می‌شوند. این توده های اوره در مقایسه با ماتریس پلی‌ال اطراف که حاوی ریز دامنه‌های اوره پراکنده است، از نظر اوره غنی‌تر هستند. یک نمایش شماتیک از این مورفولوژی جدا شده از فاز در شکل ۶ ارائه شده است.

اجزای اصلی فوم:

اجزای مختلف زیادی برای سنتز یک فوم فلکسیبل مورد نیاز است. هفت مورد اصلی عبارتند از: ایزوسیانات، پلی‌ال، آب، مواد فوم زای فیزیکی، کاتالیزور، سورفکتانت‌ها، و عوامل اتصال متقابل. خواص نهایی مطلوب فوم، انتخاب اجزای خاص به همراه مقادیر مورد نیاز آن ها را تعیین می‌کند. برای مثال، یکی از راه‌های تنظیم مدول فوم، کنترل درصد سگمنت های سخت تشکیل‌شده از واکنش ایزوسیانات -آب است. در موارد دیگر، ممکن است نیاز فوم با باز بودن سلول بیشتر باشد که این امر با کنترل نوع و مقدار سورفکتانت مورد استفاده امکان پذیر است. جدول ۲ اجزایی را که معمولاً در یک فرمولاسیون دخیل هستند فهرست می کند و یک محدوده معمولی از مقادیر برای هر جزء مورد استفاده را نشان می دهد. همانطور که از جدول مشاهده می شود، مقادیر تمام اجزای فهرست شده بر اساس میزان پلی ال استفاده شده در فرمولاسیون است. به عنوان مثال، آب معمولاً در محدوده ۵/۱ تا ۵/۷ قسمت در صد پلی ال (pphp ) استفاده می شود. با این حال، ایزوسیانات اضافه شده به فرمول معمولا با یک عدد شاخص گزارش می شود.

شیمی فوم پلی یورتان فلکسیبل ⚗️
جدول ۲: اصول فرمولاسیون فوم های پلی یورتان فلکسیبل

مورفولوژی:

خواص فیزیکی فوم های پلی یورتان منعطف تابعی از هر دو، ساختار سلولی و مورفولوژی جدا شده از فاز پلیمر است که پایه های فوم را تشکیل می دهد. این دو عامل ارتباط نزدیکی با هم دارند زیرا هر دو تحت تاثیر نیروهای اعمال شده در طول انبساط و تثبیت فوم هستند. تلاش قابل توجهی برای درک اینکه چگونه این دو عامل بر خواص فیزیکی فوم مانند تحمل بار، تنش فشاری، خزش، و همچنین اینکه چگونه این ویژگی‌ها تابعی از شرایط دما و رطوبت هستند، صورت گرفته است. در حین آزمایش فوم های پلی یورتان، اغلب تشخیص اثرات ساختار سلولی و مورفولوژی پلیمر حالت جامد روی خواص فوم دشوار است.

ساختار سلولی:

همانطور که قبلا گفته شد، خواص فوم های پلی یورتان فلکسیبل تابعی قوی از ساختار سلولی آن است. دانش کامل از ساختار سلولی فوم به اندازه، شکل و محل دقیق هر سلول نیاز دارد. از آنجایی که به دست آوردن این اطلاعات دشوار و غیرعملی است، از تقریب های خاصی استفاده می شود. میانگین قطر سلول و حجم متوسط سلول اغلب برای مشخص کردن اندازه سلول استفاده می شود، زیرا توزیع در اندازه سلول همیشه ذکر می شود. محققان شکل سلول های فوم را شبیه به یک دوازده وجهی پنج ضلعی توصیف کردند. با این حال، چهار و شش وجهی نیز در فوم‌های پلی یورتان واقعی مشاهده می‌شوند، و بنابراین، هندسه سلول ممکن است با استفاده از مدل پرکننده فضای چهارده وجهی تقریب بهتری داشته باشد. متغیر دیگری که برای فوم‌های فلکسیبل اهمیت دارد، درجه باز بودن سلول است. . این معمولا با استفاده از اندازه گیری جریان هوا مشخص می شود.

برای آشنایی بیشتر با پلی یورتان و محصولات مرتبط با صنعت خودرو به آن از صفحات دیگر وب سایت نیز دیدن کنید.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *